به تمامی اشیا، ابزارها، بناها و مکان هایی می گویند که ساخته دست بشر و محصول اندیشه او هستند.
به جاهایی (مانند شهرها، غارها، گورستان ها و آرامگاه ها) که باستان شناسان در آنجا آثار باستانی و تاریخی را مطالعه و در مواردی کشف می کنند، مکان باستانی گفته می شود. (که برخی وسیع اند مثل شهر سوخته در ایران و شهر پمپئی در ایتالیا.)
این اشیا و همچنین شیوه تدفین مردگان، معماری و مصالح آرامگاه ها، اطلاعات ارزنده ای را درباره نظام اجتماعی، باورها، فرهنگ، وضعیت اقتصادی و میزان پیشرفت های فنی مردمان و جوامع گذشته ارائه میدهند.
تپّه های باستانی یکی از مکان های مهم باستان شناختی به شمار می روند. هنگامی که در دوره های زمانی مختلف مردمانی در یک مکان سکونت نمایند، به تدریج چند لایه باستانی روی هم قرار می گیرند. تاکنون شمار زیادی از این تپّه ها در ایران شناسایی و حفّاری شده اند.